Nie uczymy się historii jedynie po to, by znać na pamięć bitwy, postaci czy wydarzenia. Uczymy się jej, ponieważ kryje w sobie mądrość, która uczy nas o życiu, o jego nieprzewidywalności i niezwykłości. Historia pokazuje, że życie zawsze było pełne niespodzianek i wyzwań, niezależnie od epoki. Nikt z nas nie wie, co przyniesie następny rok czy jutro. Dlatego opowieści historyczne są dla nas tak cenne – ukazują prawdziwe zdarzenia i lekcje z przeszłości.

Dzisiaj chciałabym opowiedzieć o mieście, które przetrwało wieki i było świadkiem niezliczonych wydarzeń historycznych — Kamieńcu Podolskim. Położone w południowo-zachodniej części dzisiejszej Ukrainy, przez blisko trzysta lat skutecznie osłaniało południowo-wschodnie rubieże Rzeczypospolitej, zyskując przydomek “miasta niezwyciężonego”, “bramy do Polski”, miasta wielu kultur i religii.

Znana polska twierdza, uwieczniona na kartach “Pana Wołodyjowskiego” Henryka Sienkiewicza, czerpie inspirację z prawdziwych wydarzeń historycznych, związanych z oblężeniem i obroną tej warowni.

Pierwszy zamek w Kamieńcu Podolskim powstał z inicjatywy ruskich władców, jednak nie przetrwał najazdów tatarskich. Kolejna forteca została wzniesiona przez litewskich Koriatowiczów, a jej obecny wygląd zawdzięczamy rozbudowie za czasów Stefana Batorego. Ten władca wzmocnił mury miasta i przekształcił zamek w potężną twierdzę, wykorzystując naturalne położenie miasta. Na mapie widać, że Kamieniec leży na naturalnej wyspie utworzonej przez meandrującą rzekę Smotrycz. Jedyna droga do miasta prowadziła tuż obok zamku, dzięki czemu miasto i zamek wzajemnie się uzupełniały – zdobycie jednego oznaczało upadek drugiego.

Potężna twierdza szybko zyskała sławę jako niezdobyta. Krążyła anegdota, że turecki sułtan podczas wyprawy w 1621 roku powiedział: “Niechże go sobie sam Allach zdobywa”. Jednak wewnętrzne zamieszanie i brak przygotowania sprawiły, że w 1672 roku twierdza nie była gotowa do obrony. Stolnik Latyczowski, Stanisław Makowiecki w swojej wierszowanej relacji o wojnie z Turkami wspomina trudy i upokorzenia związane z próbami zebrania środków na obronę zamku podczas sejmu. Niestety, bezskutecznie – słabo uzbrojona załoga była zmuszona do kapitulacji.

Po podpisaniu aktu kapitulacji doszło do tragicznego wypadku – eksplozja w magazynie prochów spowodowała odpalenie dział, a jedna z kul śmiertelnie ugodziła komendanta twierdzy, Jerzego Wołodyjowskiego. Jego postać stała się pierwowzorem bohatera “Trylogii” Sienkiewicza. Upadek Kamieńca Podolskiego wstrząsnął polskim społeczeństwem.

Kolejnym skarbem historycznym Kamieńca Podolskiego jest Parafia Katedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła, jedna z najlepiej zachowanych katolickich świątyń w regionie. Przez prawie sześć wieków, z pewnymi przerwami, katedra i tamtejsze biskupstwo rzymskokatolickie były niemy świadkami wielu tragicznych wydarzeń, zarówno w Rzeczypospolitej, jak i na całym Podolu.

Świątynia, wybudowana za czasów biskupa Jakuba Buczackiego w XVI wieku, reprezentuje renesansowy styl architektoniczny, choć niektórzy przypisują budowę kamiennego kościoła także biskupowi Pawłowi z Bojańczyc. W latach 1646-1648 została przebudowana w stylu barokowym. Podczas wojen polsko-tureckich, Jerzy Michał Wołodyjowski, słynny bohater narodowy, modlił się tam o pokój i zwycięstwo dla Polski. W 1672 roku, w czasie tureckiej okupacji, do przekształconej w meczet świątyni dobudowano minaret zwieńczony półksiężycem.

Po odzyskaniu Kamieńca przez Rzeczpospolitą 23 września 1699 roku, przeprowadzono rytuał oczyszczenia katedry. Zgodnie z postanowieniami Pokoju Karłowickiego z 26 stycznia 1699 roku, minaret wraz z półksiężycem miał pozostać nietknięty. Jednak, aby usunąć ten upokarzający symbol panowania Osmanów, dnia 10 maja 1756 roku biskup Michał Dębowski ustawił na minarecie miedzianą figurę Matki Boskiej o wysokości 4,5 metra. 1 czerwca 1820 roku piorun uderzył w posąg, wywołując pożar, który szybko ugaszono.

8 grudnia 1919 roku odbył się uroczysty ingres biskupa Piotra Mańkowskiego do katedry, jednak 27 kwietnia 1922 roku Sowieci ograbili skarbiec katedralny. 14 maja 1936 roku władze radzieckie zamknęły świątynię, przekształcając ją w muzeum. W latach 1941-1945 kościół był przejściowo otwarty, ale od 1946 do 1990 roku mieściło się tam muzeum ateizmu. 13 czerwca 1990 roku świątynia została zwrócona wiernym, a 29 czerwca odprawiono tam pierwszą mszę świętą.

Jak możemy zauważyć, historia stanowi nieocenioną skarbnicę wiedzy, która rzuca światło na przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Kamieniec Podolski, z jego bogatą historią, jest doskonałym przykładem miasta, które przetrwało wiele burzliwych okresów i było świadkiem licznych wydarzeń historycznych. Twierdza miasta, znana jako symbol potęgi militarnej i strategicznej, odgrywała kluczową rolę w obronie miasta i regionu przed najeźdźcami. Jej historię naznaczyły liczne oblężenia i odbudowy, a jej imponująca architektura przyciągała uwagę zarówno sojuszników, jak i wrogów Polski. Parafia Katedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła, istniejąca od niemal sześciu wieków, odgrywała kluczową rolę w życiu tego regionu, przekształcając się od renesansowej świątyni do barokowego kościoła. Jej historia, od modlitw Jerzego Michała Wołodyjowskiego po okupację turecką, przebudowę na meczet i odzyskanie przez Rzeczpospolitą, pokazuje, że życie zawsze było pełne niespodzianek i wyzwań. Te opowieści są nie tylko historycznym dziedzictwem, ale również ważnymi lekcjami dla naszej współczesności.

Materiał historyczny oraz fotorelacja zostały opracowane na wakacyjnych szlakach przez uczennicę Kolegium – Alisę Kostylievę, która przygotowuje się w tym roku do egzaminu maturalnego z rozszerzonej historii.

– Witajcie Dziewczęta, Kilka dni temu przeżyłyście ważną uroczystość. Wiem, że to był bardzo ważny moment w waszym życiu – konwersja. Ale co to w ogóle jest konwersja?

– Taaak! To prawda, wielki dzień za nami! Konwersja – to proces zmiany wiary, na przykład z wiary prawosławnej na katolicką.

– Tosiu, czym jest i jaką rolę odgrywa wiara w twoim życiu?

– Wiara odgrywa dużą rolę w moim życiu, zawsze widziałam obecność Boga w nim, ale nie wiedziałam, jak dokładnie mam zacząć wierzyć, przyjęłam chrzest w Cerkwi prawosławnej, jednak Kościół katolicki od dzieciństwa był mi zawsze bliższy. A kiedy przyjechałem do Polski, wstąpiłam do liceum św. Stanisława Kostki, w którym promowane są wartości katolickie i dowiedziałam się wielu nowych rzeczy, zaczęłam chodzić na katechezy i ostatecznie przeżyłam nawrócenie.

– Olu, a ty dlaczego podjęłaś taką decyzję?

– Podjęłam taką decyzję, ponieważ zawsze Kościół katolicki był dla mnie bliższym, moja mama też jest katoliczką. Nie była ta decyzja łatwa, zajęło to dużo czasu na przemyślenie i przygotowanie, ale teraz niczego nie żałuję.

– Jakie znaczenie ma konwersja dla was?

– Myślałam o tej decyzji dość długo, pierwszy raz o konwersji pomyślałam 2 lata temu, ale wtedy była to dla mnie zbyt trudna decyzja, wymagająca czasu do namysłu. Bardzo się cieszę, że na całej tej drodze zawsze wspierali mnie moi katoliccy przyjaciele z Kazachstanu, gdy miałam jakieś pytania, zawsze odpowiadali na nie ze spokojem i zrozumieniem. Po przybyciu do Polski, w końcu podjęłam tę ważną dla siebie decyzję. Na szczęście na mojej drodze pojawiła się moja kochana mentorka, Siostra Regina, która przez cały rok przygotowywała nas do nawrócenia i zawsze pomagała i doradzała. Jestem bardzo wdzięczna wszystkim osobom, które pomogły mi i mojej siostrze dotrzeć do tego ważnego wydarzenia w naszym życiu.

– Jak długo dojrzewała w was ta decyzja?

– Jak już powiedziałam, ta decyzja zajęła dużo czasu. Nawet kiedy byłam w Kazachstanie, ta myśl po raz pierwszy nawiedziła mnie w kościele.

– Co byście powiedziały tym, którzy chcą przystąpić do konwersji, ale mają wątpliwości?

– Chciałabym tylko życzyć, aby decyzja o nawróceniu była przemyślana, a kiedy w końcu decyzja zapadnie, najważniejsze będzie, aby po prostu odważnie podążać do celu i nie bać się niczego, na swojej drodze na pewno wówczas staną osoby, które pomogą osiągnąć ten najpiękniejszy Cel!

– Dziękuję za rozmowę i życzę wzrastania w wierze każdego dnia!

– Dziękujemy.

Z Olą i Tosią, które 7 czerwca stały się katoliczkami rozmawiała Ewa Rogowska